Ana Sayfa Eleştiriler A Hero (2021): Rahim’den Yönetmene Uzanan Bir “Dürüstlük” Sınavı

A Hero (2021): Rahim’den Yönetmene Uzanan Bir “Dürüstlük” Sınavı

A Hero (2021): Rahim’den Yönetmene Uzanan Bir “Dürüstlük” Sınavı 7.5
0

İran Sineması’nın en önemli yönetmenlerinden biri olan Asghar Farhadi, bu kez sadece yalın ve iddialı senaryosuyla değil, senaryosunun arka planındaki “intihal” meselesiyle adından söz ettiriyor. Sanatçıların sansasyonel yaşamları ile sanat ürünlerini ayırmak gerektiğini düşünenlerden biri olsam da, konunun bizzat senaryoyla ilgili olması, filmin estetik boyutundan ziyade bir yönetmenin dünya görüşünü irdelememe yol açıyor. Sanatçı, içinde yaşadığı döneme, topluma, olay ve olgulara karşı düşünen, sorgulayan, o durumları resmeden ya da başka araçlar yoluyla temsil eden kısacası “dile getiren” kişidir bana kalırsa. Adaleti, etik ve ahlaki değerleri, siyaseti, politikayı, ekonomiyi, toplumu kendine daha çok dert edinir. Bir yönetmenin esinlendiği kaynaklar, beslendiği kişiler, kitaplar ya da eserler onun özel hayatından ziyade ortaya koyduğu sanat ürününe etki eder. Dolayısıyla yönetmenin kendi ahlaki ve etik değerleri sanat ürününe yansıdığı anda o artık özel hayatı olmaktan çıkar.

Ayrıca İlginizi Çekebilir: Everybody Knows (2018): Ne Gerilim Ne de Drama

Yönetmenin A Hero (Ghahreman) filminin senaryosunun çalıntı olduğuna dair bir iddianın ortaya atılması ve mahkeme tarafından da onaylanmasının bizi ilgilendiren tarafı ise, onun sahip olduğu etik değerler ve dünya görüşüdür. Özellikle de filmin dürüstlük ve adalete dair belirli sorgulamalar içermesi, bu durumu görmezden gelmemizi engelliyor maalesef. Ancak bu yazıda yine de, tüm bu hukuki süreçleri bir yana koyarak filmi Farhadi’nin  bir auteur (otör) yönetmen olduğunu göz önüne alarak sinematografik ve estetik açıdan değerlendirmeyi uygun buluyorum. Çünkü nihayetinde bu film, beslendiği kişi ve kaynaklar ne olursa olsun, bir yönetmenin sahip olduğu etik değerlerin yanı sıra ona özgü estetik bakış açısını ve dokunuşunu da içeriyor. Başkasının hikayesini, başkası tarafından çekilmiş bir belgeseli, kendi hayal gücü ile kurmaca bir biçimde sunuyor.
kahraman

Son filmi Penelope Cruz ve Javier Bardem’in başrollerini paylaştığı İspanyol yapımı Everybody Knows (2018), diğer filmlerine nazaran daha iddiasız bulunmuştu hatırlarsanız. A Hero’nun ise haberler çıkmadan önce gösteriminin yapıldığı Cannes film festivalinde Jüri Özel Ödülü ile yönetmene kaybettiği prestiji yeniden kazandırdığını söyleyebiliriz. Yalın ve sade bir sinematografi ile hayatın küçük sıradanlıklarına karşı güçlü gözlem yeteneği Farhadi’nin sinemasında sık sık karşılaştığımız bir durum. Bu açıdan yönetmen, İran özelinde olmak üzere küresel anlamda başarısını da buradan alıyor aslında. Hem görüntü hem oyunculuklar hem de senaryo anlamında minimal ve gerçekçi sanat sinemasının en iyi örneklerini veriyor çoğu zaman.

Dürüstlük, onur ve güvenilirlik üzerine düşündüren bir film A Hero. Günümüzde bu sıfatları kazanmanın da kaybetmek kadar kolay olduğunu anlatıyor. Finansal bir suç nedeniyle hapis yatan Rahim’in, iki günlük dışarı izninde sokakta bulduğu (aslında sevgili Ferhunde bulmuştur ama teslim etme fikri Rahim’e aittir) altınları, sahibine teslim ettikten sonra kazandığı “dürüst” sıfatının bedelini ödemesi meselesine dayanıyor öykü. Alacaklısının borcunu ödeyerek, hapisten kurtulabilmek yerine sahibine teslim ederek “onurlu bir vatandaş” a dönüşmesi ve sosyal medyanın bu durumu ışık hızıyla tersine çevirmesi hikayenin merkezinde yer alıyor. Bu “kahramanca” davranışının altında yatan “uyanıklığın” sorgulanması sosyal medya sayesinde dakikalar alıyor. Bu dürüst davranışı sayesinde evine ve çocuğuna kavuşan Rahim’e aynı zamanda derneklerden de destek geliyor ve alacaklısının borcunu kapatmak en için para toplanıyor. Ancak alacaklısı hiçbir şekilde Rahim’in göründüğü kadar masum olduğuna inanmıyor ve paranın tamamını hatta faizini de istediği için barışma fikrine yanaşmıyor.

kahraman filmi

Film dürüstlük ve ikiyüzlülük arasında gidip gelirken, yönetmenin de bu konu hakkında kafasının karıştığını söylemek yanlış olmayacaktır, zira Rahim kendini masum göstermek için yeri geldiğinde oğlunun kekemeliğinden ve endişesinden faydalanırken, başkasının Rahim’i kurtarmak için oğlunu kullandığı sahnelerde aşırı tepkiler veriyor. Bu da hikaye her ne kadar iyilik ve kötülüğün bulanıklaştığı çağdaş insanı anlatsa da yaratılan karakter  açısından tutarlılığı zedeliyor. Kendini masum göstermek isteyen bir adamın, realitede öyle davranmaması anlaşılabilir ancak özellikle kendi çocuğu söz konusu olduğunda zaten onu da kullanmaktan çekinmeyen bir insanın bu kadar dramatik tepkiler vermesi çok da inandırıcı olmuyor. Ancak bu noktada bir parantez açmak gerekiyor: Farhadi, mutlak iyilik ve kötülüğün yerle bir olduğu, bu iki ahlaki değerin birbirine karıştığı günümüz toplumu ile izleyici arasında iyi bir iletişim  kuruyor. İzleyici bu yer değiştirmeye film boyunca yabancı kalmıyor.

Konuşulması gereken bir diğer konu ise; Farhadi sinemasının kadınları kuşkusuz. Hemen her filminde Batı’nın oryantalist bakış açısını tersine çeviren güçlü kadınlar yer alıyor. Ortadoğu denildiğinde pasif, dövülen, aşağılanan, erkeğin sözünden çıkmayan klişe streotiplerin aksine Farhadi tıpkı Rahim’in sevgilisi Farkhounde gibi ya da hayır kurumunun yöneticisi ve Rahim’in ablası yoluyla güçlü kadın karakterler ortaya koyuyor. Bu kadınların hepsi alınan kararları sorgulayan eleştirel, girişken olaylara yön verebilen, karar alabilen kadınlar… Ki bu ters yüz edilen kahramanlık meselesinde büyük bir rolü olan Rahim’in alacaklısının kızı Nazenin başı çekiyor. Nazenin yaşananlara kayıtsız kalmadan elindeki gücü kullanarak her şeyi paylaşıyor. Bu durum aynı zamanda iktidar kavramının da cinsiyetsizleştiği hatta merkezsizleştiği günümüz şeffaflık toplumunun önemini vurguluyor. Artık iktidar elimizdeki telefonlar, bilgisayar ve kameralar. Dolayısıyla gerçekliği yaratan da…

a-hero

Sonuç  olarak içinde bulunduğumuz hız ve gösteri çağında, gerçeğin sanal mecralar yoluyla inşa edildiği ve insanın bu oyunun sadece kuklası olduğunu anlatan bir hikaye A Hero. Özellikle Rahim’i canlandıran Amir Jadidi’nin iddialı ve gerçekçi oyunculuğunun filme katkısı büyük.   Bir öğrenci projesinden alınan senaryosu ise dürüstlük üzerinden sınanan Rahim’in öyküsünü, yönetmenin kendi öyküsüne çeviriyor. Bu arada hikayenin alındığı belgesel All Winers, All Losers‘ı izlemek isteyenler için bir link bırakıyorum. Belgeselin oldukça doğal ve samimi olduğunu da söylemeden geçmeyelim.

Puanlama

7.5

7.5
Kullanıcı Oyu: ( 1 oy ) 6.2

Bir Cevap Yazın