Shoplifters (2018): Çalıntı Bir “Aile”nin Çalıntı Yaşamı

Japon sinemasının özellikle dram türünde öne çıkan yönetmenlerinden Hirokazu Koreeda’nın 2018’de kendisine Altın Palmiye kazandıran, Shoplifters filmi, izleyicinin “aile” kavramına dair düşüncelerini tersine çevirmeyi başarır.

Film, bütün fertlerinin hırsızlık yaparak geçim sağladığı bir aileyi merkezine alır. Osamu ve oğlu her zamanki gibi marketten yiyecek bir şeyler çalıp eve döndükleri sırada, buz gibi bir havada sokağa atılmış küçük bir kız çocuğuna rastlayıp, onu sahiplenirler. Kısa sürede aileye adapte olan kızla birlikte Osamu ve ailesi küçücük bir barakada, sıkışa sıkışa da olsa komik ve mutlu bir hayat sürer. Ta ki filmin sonlarına doğru açığa çıkacak bir sırra dek.

Hırsızlık yapmayı bir yaşam tarzı haline getiren bu aileyi izlerken, bir kentin yoksul mahallelerini, yoksul insanlarını ve bizzat yoksulluğu mizahi bir anlatımla yansıtan yönetmen sayesinde izleyici, “arakçılık” yapma suçundan ziyade bu yoksulluğa odaklanır. Yönetmenin başarısını sağlayan unsur tam da budur aslında.  Yoksulluğu, gündelik yaşamın her anında göstermesine rağmen, izleyici klasik anlatı sinemasının izleyicisi gibi gözyaşları içinde ayrılmaz salondan. Aksine, çocuklarına hırsızlığı öğreten babayı, bir camın arkasında erkekler için soyunarak para kazanan genç bir kızı ya da ölen babaannenin maaşını çekebilmek için evin bir yerine gömülmesini hem kızıp hem gülüp hem de eleştirerek seyreder.

Kamerasını daracık bir odanın uzağına yerleştiren Koreeda, sanki herkesin mahallesinde bulunabilecek sıradan bir gecekondunun, sıra dışı bir yaşam tarzına sahip insanlarını izletir. Öykünün ilk kısmının biraz daha ağır bir şekilde karakterleri ve yaşamlarını resmettiği, ikinci kısmının daha heyecanlı bir finale doğru götürdüğü söylenebilir. Çalıntı şeylerle yaşamını devam ettiren bir ailenin, tüm fertlerinin birbirine yabancı insanlardan oluşan çalıntı niteliği, filmin doruk noktasını oluşturur. “Tam da burada bitebilirdi” dedirten sahneler olsa da, filmin uzunluğu kusur olarak sayılabilecek nadir etkenlerden.

Aile fertlerinin yaptığı hataları, terk edilen evleri, farklı anne ve babaların çocukları olmayı ya da yüzleşmeleri Koreeda’nın daha eski filmlerinde de görmek mümkün. Fakat Shoplifters’ı özel kılan şey, yönetmenin aile draması üzerine hem mizahi hem de dramatik unsurları birleştirdiği eleştirel bir mizahı yansıtabilmiş olması.